+ Plus Longread Adieu Sigarettenpakje

Vanaf 1 januari 2020 mogen tabaksbedrijven in ons land alleen nog sigaretten op de markt brengen in een neutrale verpakking. De impact voor winkeliers is –voor én achter de schermen - niet te onderschatten. “De consument is zijn herkenningspunt kwijt als hij een pakje sigaretten of tabak wil kopen.”

In de jaren 70 deed Eddy Merckx iets wat wielerlegendes niet vaak doen: reclame maken voor sigaretten. R6 heette het merk en Merckx prees het aan als een teer- en nicotinearm alternatief voor de klassieke sigaret. Niet iedereen kon de demarche van Merckx smaken, maar het zijn tijden waar tabaksfabrikanten wellicht met heimwee aan terugdenken: een sportman die reclame maakt voor hun producten, dat is vandaag ondenkbaar. De verkoop van tabaksproducten in ons land boert al jaren zwaar achteruit en met de komst van neutrale verpakkingen vanaf 1 januari zal dat niet verbeteren. Door de maatregel wordt het onmogelijk om op het zicht een onderscheid te maken tussen verschillende merken: logo’s, kleuren en beelden mogen niet langer de verpakking sieren. De pakjes zullen een onaantrekkelijk, groenbruin uiterlijk krijgen. Alleen de naam van het merk mag nog duidelijk herkenbaar zijn, in een gestandaardiseerd lettertype en formaat. Alle pakjes moeten er zo identiek uitzien. Op de pakjes zullen ook nog foto’s van zieke mensen te zien zijn, ter ontrading. Die foto’s moeten er door de nieuwe verpakkingen zelfs nog beter uitkomen. De maatregel is niet alleen verplicht voor sigaretten, rol- en waterpijptabak, maar ook voor accessoires als vloeipapier, sigarettenhulzen en filters, indien ze op de markt gebracht worden onder een merk dat zijn bekendheid hoofdzakelijk uit een tabaksproduct haalt. België is het vijfde land in Europa dat de neutrale verpakking invoert, na onder meer Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In Australië bestaat ‘plain packaging’ al sinds 2012. De nieuwe regels gaan bij ons in vanaf 1 januari 2020, maar handelaars krijgen nog tot het einde van dat jaar de tijd om hun eventuele stock met oude verpakkingen te verkopen.

Minder verkoop?

De vraag is: wat zal de impact precies zijn? Een vraag die niet makkelijk te beantwoorden is, of waar op zijn minst toch discussie over bestaat. Volgens minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) is het een belangrijke maatregel in de strijd tegen tabak. “Dat blijkt ook duidelijk uit de buitenlandse voorbeelden: in landen die de neutrale sigarettenpakjes hebben ingevoerd, is het aantal rokers opvallend gedaald”, zegt de minister. De neutrale verpakkingen hebben volgens onderzoek vooral een invloed op jongeren: zij zouden een verpakking zonder kleur en zonder promotionele elementen minder leuk vinden. Een studie van de Stichting tegen Kanker en de Universiteit van Antwerpen toonde in 2009 al het effect aan van het neutrale sigarettenpakje bij jongeren tussen 15 en 18 jaar die nog niet roken: ze gaven aan dat ze de pakjes niet aantrekkelijk vonden en minder geneigd zijn ze te kopen. Een vergelijkende studie uit 2015 van het gereputeerde Cochrane Institute toonde dan weer aan dat neutrale verpakkingen de verkoop van sigaretten kunnen doen dalen.