Winkelleegstand stijgt sterker dan ooit

De winkelleegstand in ons land heeft een historisch hoog niveau bereikt. 11,2% van de winkels staat leeg, een stijging van 0,9 procentpunten tegenover het jaar ervoor. Dat is tevens de grootste stijging ooit.

De leegstand in ons land was nooit eerder zo groot, blijkt uit cijfers van Locatus, dat data over winkels en winkelgebieden verzamelt. In 12 jaar tijd is de leegstand meer dan verdubbeld, van 5,1% naar 11,2%. De leegstand in handelsmeters ligt met 9,9% iets lager dan de leegstand in aantal panden. Een jaar eerder bedroeg deze leegstand op basis van oppervlakte 9,3%. De groei van leegstand in handelsmeters is dus minder sterk. Dat komt doordat vooral de kleinere handelspanden leeg komen te staan.

Dat er steeds meer panden leeg komen te staan heeft sterk te maken met het overaanbod op de Belgische winkelmarkt. Dit is vooral het gevolg van e-commerce en de sterke uitbreiding van het winkelaanbod buiten de stadskernen. De branches die veel concurrentie hebben van e-commerce krimpen logischerwijs het meest. De sterkste afname van het aantal handelspanden is te vinden in de branche antiek/kunst. Dit komt vooral doordat consumenten deze artikelen zelf rechtstreeks online verkopen. Ook bij bruin/witgoedwinkels, sport & spel en schoenen is er een sterke afname.

In 2018 steeg de leegstand zeer beperkt omdat zo’n 2.500 handelspanden een andere functie kregen. In 2019 kregen slechts 500 handelspanden een andere functie en kwamen er dus veel meer winkels leeg te staan. Een derde reden voor de sterke toename is dat in 2019 het aantal winkelmeters weer fors is gestegen in België. In 2018 groeide het aantal winkelmeters nauwelijks, maar in 2019 is er bijna 300.000 m2 bijgekomen. Deze toename kwam, bijna volledig buiten de stadscentra, op baanconcentraties terecht. 

Uit een studie van de ULB in opdracht van Comeos blijkt dan weer dat de afgelopen tien jaar één op de vijf winkels verdwenen is in Vlaanderen. Tegelijk zijn de overblijvende winkels een kwart groter geworden. In Wallonië is het probleem nog groter dan in Vlaanderen, waar de leegstand 11,2% bedraagt: daar staat één op de acht (12,5%) winkels leeg. Door die onheilspellende cijfers is het volgens Comeos, de federatie voor handel en diensten in België, nodig dat de overheid ingrijpt en zorgt voor een ander winkelvergunningsbeleid.

“De winkelleegstand heeft te maken met de clash tussen korte en lange termijn", verduidelijkt Pierre-Alexandre Billiet, CEO van Gondola Group. "Vastgoedbedrijven investeren vaak op meer dan 30 jaar, wat investeerders een stabiele basis geeft. Maar daar tegenover staat dat winkels hun omzet én hun winstmarges zien dalen onder invloed van onder meer e-commerce, waardoor de huurprijs te zwaar weegt op de kostenstructuur. In absolute cijfers groeit de omzet van de supermarkten niet omdat de Belg niet meer eet en drinkt dan vorig jaar, daarnaast koopt de Belg voor 10 miljard in anderen landen, hoofdzakelijk door e-commerce, maar ook grensaankopen van fysieke goederen zoals alcohol, of tabak. Door foute politieke beslissingen en te zachte incentives om e-commerce op gang te krijgen verliest de Belgische retail aan omvang.”