Een onderzoek dat gevoerd werd door Edenred bewijst de positieve impact van de ecocheque. Maar er is nog ruimte voor verbetering.
We begrijpen stilaan beter dat er wat aan de hand is met het milieu. Vandaag heerst het besef dat er dringend moet ingegrepen worden. De landen die het klimaatakkoord ondertekend hebben, moeten erover waken dat ze zich ook houden aan dat engagement. De bedrijven nemen steeds vaker hun sociale verantwoordelijkheden op, en daar hebben ze goede redenen voor. Ze weten dat de burger, die ook consument is, steeds bewuster en veeleisender wordt en steeds vaker kiest voor duurzaamheid. België beschikt sinds 2009 over een instrument dat aanzet tot het kopen van milieuvriendelijke producten en diensten: de ecocheque. Deze komt weer in de belangstelling te staan na een opinieonderzoek van een van de belangrijkste uitgevers van het betaalmiddel, Edenred, waaruit blijkt dat de formule heeft geleid tot de goeie reflex. We ontmoetten Olivier Bouquet, algemeen directeur van Edenred Benelux, op het ogenblik dat zijn onderneming een communicatiecampagne lanceert met als doel het publiek duidelijk te maken wat voor een breed aanbod aan producten en diensten kunnen aangekocht worden met de ecocheque. We geven hierbij ook een overzicht van de meningen van de retailers die al resoluut voor duurzaamheid kozen en noteerden hun getuigenissen.
Olivier Bouquet, misschien is het nuttig om even te herhalen wat het idee was achter de ecocheques?
De wetgever wou via de ecocheques een deel van de koopkracht van de werknemer naar milieuvriendelijke producten en diensten laten vloeien. Daarom leveren ze een voordelig juridisch kader voor zowel de werkgever als de werknemer op. Het mechanisme is echter ruimer dan dat. De ecocheques moeten een verandering bewerkstelligen. We zitten in een scharnierperiode: het milieu is niet langer uitsluitend de bekommernis van een klein groepje diehards, ook het grote publiek begint zich nu verantwoordelijk te voelen voor de planeet. Men begrijpt dat deze kwetsbaar is. Die bewuste attitude moet echter ook vertaald worden naar concreet aankoopgedrag dat voorrang geeft aan milieuvriendelijke producten en services. De ecocheques moeten de begunstigden helpen om de stap te zetten van goede bedoelingen naar concrete actie, als gevolg van een bewuste keuze.
Dat is de doelstelling inderdaad. Maar werkt het ook?
Dat is alleszins wat we wilden te weten komen, om onze verantwoordelijkheid als uitgever ervan ten volle op te nemen. Opgelet: in tegenstelling tot wat men vaak denkt, behoort de ecocheque niet toe aan de organismen die hem uitgeven, maar aan de regering en de vertegenwoordigers van de werkgevers en werknemers binnen de NAR (Nationale Arbeidsraad). In de praktijk is het uiteraard onze rol om alles te doen om van hun initiatief een succes te maken. Zo hebben we in 2017 een groot onderzoek gehouden bij onze 820.000 gebruikers, die via de Ticket EcoCheque samen 115 miljoen euro ontvangen. De resultaten, verkregen via 40.000 respondenten, zijn meer dan hoopgevend. 34% onder hen deelde ons mee dat de ecocheques hen hebben geholpen bewuster om te gaan met het milieu en duurzamer te gaan consumeren. Op zich is dat al een opmerkelijk resultaat dat de effectiviteit van de tool bewijst, en ons vandaag aanmoedigt om onze inspanningen tot sensibilisering van het publiek nog op te drijven.
Heeft de ecocheque naast zijn kwalitatieve impact op de manier van consumeren ook een economische rol, inbegrepen voor de producenten en de retailers?
Dat is evident. De ecocheque is een aanvulling op de koopkracht die volledig wordt gebruikt voor consumptie, en dus niet verdwijnt naar de spaarrekening. Hij wordt bovendien verplicht uitgegeven bij de lokale operatoren, en dus niet over de grens opgesoupeerd bij buitenlandse handelaars. Dat lijkt mij heel belangrijk, wetende dat de lokale markten meer en meer onder druk staan, onder meer ook door webshopping. Het geld, waarop geen belasting wordt betaald, wordt dus volledig opnieuw in de binnenlandse economie geïnjecteerd, en geeft milieuvriendelijke producten en diensten een duwtje in de rug. Dat is niet niets toch?
Er wordt het systeem van de ecocheques vaak verweten dat de ontvangers ervan niet altijd weten wat ze er precies mee kunnen kopen?
Dat is inderdaad zo, al hebben de uitgevers van deze cheques zoals wij bij Edenred op dit vlak al grote inspanningen geleverd. In plaats van lijsten van producten op te stellen hebben we de categorieën van producten beschreven, de communicatiedragers bestemd voor onze begunstigden gemobiliseerd. Op initiatief van de sociale partners werd de lijst met producten in juni 2017 vereenvoudigd en uitgebreid. Het kan echter zeker nog beter, en daarom lanceert Edenred een nieuwe sensibiliseringscampagne via de tournee ‘ecocheque on tour’. We zijn er bovendien van overtuigd dat de digitalisering van de ecocheque kan bijdragen tot deze doelstelling. We gaan nu in dialoog met elke begunstigde, informeren hem regelmatig, herinneren er hem drie keer aan dat zijn ecocheque gaat vervallen - drie maanden, een maand en een week voor de vervaltermijn - en laten hem weten dat hij zijn beschikbare krediet kan gebruiken voor een groot aanbod aan artikelen. Dat is allemaal veel efficiënter dan het flyertje dat bij de eerste ecocheques zat.
Er wordt ook vaak getwijfeld aan het nut van de artikels die je met deze cheques kan kopen.
Dat is een legende die we dringend de nek moeten omdraaien, wat we dus ook gaan proberen te doen tijdens de tournee die we organiseren! We hebben bij de toewijzing van de ecocheques het model van de beroemde piramide van Maslow toegepast. We bieden een antwoord op elke behoefte van de consument. Met de ecocheques kunnen mensen eten, logeren, zich verplaatsen, hun hobby’s beoefenen,… Zo gauw de begunstigden dit beseffen, begrijpen ze het en profiteren ze ten volle van de opportuniteiten.
Edenred komt dus vandaag met een initiatief dat ‘ecocheque on tour’ werd gedoopt…
We wilden beter communiceren dan alleen maar met flyers. Daarom gaat onze ‘ecotruck’ op zoek naar de consument, op het terrein. We zullen tal van plekken aandoen die je online kan vinden via de url ecotruck.edenred.be. We stoppen niet alleen op parkings van winkels en shoppingcentra, maar doen ook de zetels van grote bedrijven en organisaties aan die ecocheques bestellen voor hun medewerkers. Dat biedt ons een uitstekende gelegenheid om op een gezellige manier aan de mensen uit te leggen hoeveel en welke producten en diensten ze kunnen kopen dankzij de Ticket EcoCheque. Edenred heeft besloten om het idee van de milieuvriendelijkheid verder uit te werken door samenwerkingen aan te gaan met partners als Natagora en Natuurpunt, om onder andere de CO2-uitstoot van de ecotruck te compenseren. Zo worden er op een oppervlakte van enkele honderden vierkante meters 100 bomen aangeplant. Andere sleutelspelers zoals PEFC en Ecolabel steunen ook dit initiatief.
Hebt u nog een boodschap voor de retailers en fabrikanten?
Dat zal waarschijnlijk zijn: “Maak gebruik van de kansen die de ecocheque biedt!” Eerst en vooral omdat het onze collectieve verantwoordelijkheid is om er een succes van te maken. Maar ook omdat de retailers en merken die dit begrepen hebben en hun communicatie en signalisatie hieraan hebben aangepast, er hun voordeel mee hebben gedaan op het gebied van omzet en gemiddelde korf. De ecocheque is bovendien ook een uitstekende vector om de duurzame initiatieven en producten van uw merk of keten in de kijker te zetten. De ecocheque is een tool die uniek is in Europa. Ik verzeker u ervan dat ook andere markten het principe op dit ogenblik onderzoeken, met een mengeling van belangstelling en jaloezie. Waarom er dus geen gebruik van maken om uw eigen doelstellingen te dienen en uw good practices in de verf te zetten als retailer of fabrikant?
De mening van de retailer
Marie Bersou, director of strategy, Carrefour Belgium: “Een nuttige rol, maar meer duiding is nodig”
Milieuvriendelijkheid is een van de basiswaarden van de Carrefour-strategie. Onlangs werd dit aspect nog prominenter opgenomen in ons transformatieplan, waarin duidelijk vermeld staat dat we onze klanten willen helpen beter te eten en dat we ons willen opwerpen als wereldleider in de voedingstransitie voor allen. Alles wat de consument naar een verantwoorde consumptie leidt is dus welkom.
Op dat gebied kan de ecocheque dus een nuttige rol spelen, op voorwaarde dat de consument beter geïnformeerd wordt tenminste. De belangrijkste rem op het gebruik ervan is algemeen gekend: de consument begrijpt niet altijd wat hij ermee kan kopen. We kunnen dus de genomen initiatieven rond sensibilisering en een beter begrip van het systeem alleen maar toejuichen. Samen met onze partners kunnen we een betere duiding geven aan de consument, hem op een intuïtieve manier naar milieuvriendelijke producten leiden en hem bewust maken van de nood aan duurzaamheid. De verbruiker vraagt dit trouwens zelf. We hebben geen andere keuze, er is geen leven buiten onze biotoop.
De mening van de retailer
Iris De Herdt, sustainability leader, Ikea Belgium : “Systematisch communiceren is belangrijk”
Bij Ikea willen we onze verantwoordelijkheid opnemen en daarom zetten we sterk in op duurzaamheid. Dat doen we niet alleen in het bedrijf, maar ook via onze klanten. We zijn er ons immers heel erg bewust van dat we jaarlijks miljoenen klanten over de vloer krijgen en dat we dus voor een grote impact kunnen zorgen. Daarom willen we onze klanten inspireren om thuis zelf een klein beetje duurzamer te gaan leven, want als al die miljoenen mensen een beetje energie en een beetje water besparen, een beetje meer op hun voeding letten en een beetje minder voedsel weggooien, kunnen we samen een grote stap zetten naar een duurzamere toekomst.
Meer concreet hebben we producten in ons aanbod die de consumenten kunnen helpen om thuis kleine stappen te zetten, en die proberen we op verschillende manieren te promoten. Daarbij komen de ecocheques handig van pas, want die geven ons een extra hulpmiddel om mensen aan te sporen te investeren in duurzame producten. In totaal bestaat ons gamma van duurzame producten die gekocht kunnen worden met ecocheques uit 1.024 artikelen. Daarin zitten zowel heel goedkope (een ledlamp van 1 euro,…) als duurdere referenties (zonnepanelen,…). Door dat uitgebreide gamma willen we ons assortiment voor iedereen toegankelijk maken, zodat duurzame producten betaalbaar en genormaliseerd worden. Klanten hebben immers vaak nog de perceptie dat duurzame producten ook duurder zijn. Gelukkig kunnen we dat beeld dankzij de ecocheques bijstellen. We merken trouwens ook vaak dat wanneer mensen duurdere aankopen doen, zoals bijvoorbeeld een keuken, ze gemakkelijker kiezen voor een duurzamer exemplaar omdat ze de extra kost met ecocheques kunnen betalen. Zo hoeven ze zich meteen ook geen zorgen meer te maken dat hun ecocheques zouden vervallen.
En zo kom ik meteen bij het cruciale probleem van de ecocheques: veel mensen weten immers niet waar ze ze nu precies kunnen uitgeven en wat ze er überhaupt mee kunnen kopen. Daarom zetten wij in op een duidelijke communicatie, en dat zowel online als offline. Onze belangrijkste promotie gebeurt in de winkels en is vooral gelinkt aan het assortiment, aangezien mensen op basis daarvan hun aankoopbeslissing nemen. Concreet wordt er bij elk duurzaam product dat gekocht kan worden met ecocheques een label of sticker toegevoegd aan het prijskaartje, met daarop een duidelijke boodschap: “Dit Ikea-artikel kan je aankopen met papieren ecocheques”. Naast de promotie in de winkels inspireren we onze klanten ook via onze website. De mensen kunnen daar een overzichtspagina raadplegen van wat ze allemaal met hun ecocheques kunnen kopen. Verder proberen we nu ook om via de communicatiekanalen van Edenred en Sodexo mensen te laten weten dat ze bij ons hun ecocheques kunnen uitgeven. Maar de echte aansporing naar de aankoop van duurzame producten gebeurt natuurlijk in de winkels.
Ecocheques maken het voor ons gemakkelijker om duurzame producten te verkopen. We hoeven onze klanten immers niet meer te overtuigen dat een product dat duurzaam is een goede investering betekent op lange termijn. Ze weten namelijk heel goed waar de ecocheques voor staan en vertrouwen dus ook op de producten die met die ecocheques aangekocht kunnen worden.