De vakbond ACV Puls dropte gisteren een bommetje in de foodretail door te pleiten voor een beperking van het aantal supermarkten per vierkante kilometer in België. Sommige gemeenten in het land hebben niet gewacht op een federale of regionale regelgeving om de vermeende hyperconcurrentie in te dammen.

Terwijl de vakbonden woensdag een ontmoeting hadden met minister van Economie Pierre-Yves Dermagne om de zaak Delhaize te bespreken, riep ACV Puls, de Vlaamse christelijke vakbond, de autoriteiten op om de wildgroei van supermarkten in België te beperken. "We zijn het enige land in Europa met zoveel supermarkten op zo'n kleine ruimte. Er is één supermarkt in België per 3.000 inwoners en iedere maand komen er nog nieuwe bij", verklaarde Kristel Van Damme, secretaris van de christelijke vakbond ACV Puls, in de media.

"Er zijn te veel winkels in België"

Hetzelfde geluid horen we bij Evelyne Zabus van de CNE. "Werken aan de regulering van de handelszaken is een van onze verzoeken, want de hyperconcurrentie leidt ertoe dat alle spelers ten onder gaan”, zei ze. En die hyperconcurrentie grenst soms aan het absurde. “Ik neem het voorbeeld van het stadje waar ik woon, namelijk Libramont. We hebben sinds de overname van Mestdagh twee Intermarché-winkels binnen 500 meter van elkaar. Daardoor ontstaat er zelfs binnen dezelfde winkelketen concurrentie. We moeten dus niet alleen minder winkels hebben, maar ook enige samenhang binnen de groepen.” Een van de andere eisen van de Christelijke vakbond is de harmonisatie van de verschillende paritaire comités, "om sociale dumping te voorkomen", en het creëren van een duidelijke juridische (en dus sociale) band tussen de franchisegever en de franchisenemer, en dus niet alleen een commerciële en financiële. "Kortom, we willen een echte toekomst voor de sector. Moet de toekomst van de sector bestaan uit sociale deregulering, een wildgroei aan winkels en achteruitgang van de arbeidsvoorwaarden? Men verwijt ons dat we zijn blijven steken in 1978, maar soms hebben we het gevoel dat we terug zijn gegaan naar 1828... In geen enkele sector worden duizenden mensen vandaag in dergelijke onzekere arbeidsomstandigheden geduwd.”

Enkele weken geleden wees Claude Boffa, professor marketing aan de Solvay School in Brussel, er in La Dernière Heure op dat er de laatste jaren in België te veel buurtsupermarkten zijn geopend. "De concurrentie is zodanig dat dit de rentabiliteit aantast", zei hij. "Veel franchisenemers hebben te weinig marge. Sommige zijn levensvatbaar door een kleinere personeelsstructuur, waarbij de franchisenemer hard werkt, vaak met zijn gezin. Maar als je niet minstens 20% marge haalt, is het een ramp. Het probleem is dat de concurrentie te sterk is, want het is niet omdat je het aantal verkooppunten vermenigvuldigt, dat de koek groter wordt. Het is duidelijk dat er te veel winkels zijn in België.”

Sociale drama's vermijden

Geconfronteerd met deze wildgroei aan supermarkten hebben sommige gemeenten besloten om het heft in eigen handen te nemen. “Wij hebben in Vosselaar al de opening van twee grote supermarkten kunnen tegenhouden”, zegt burgemeester Gilles Bultinck (CD&V) aan de Gazet van Antwerpen. “We hebben beslist dat er geen bijkomende vloeroppervlakte van supermarkten mag bij komen. Alleen een uitbreiding van minder dan 400 vierkante meter kon nog wel, op voorwaarde dat dit in hetzelfde gebouw zou gebeuren." Hij geeft toe dat het niet eenvoudig is om zo'n beleid volledig waterdicht te maken. “Maar het is duidelijk dat het de supermarkten die hier willen komen, stevig afschrikt", vervolgt Bultinck. “Wij geven ze geen vergunning. En stel dat een supermarkt daartegen in beroep zou gaan, dan zouden wij ons stevig blijven weren.” Ook andere gemeenten zoals Turnhout, Oud-Turnhout en Beerse, waar al veel supermarkten zijn, proberen al enkele jaren hetzelfde te doen. “We hebben onze supermarktenstop in 2017 ingevoerd op aanraden van de detailhandelscoach van de provincie Antwerpen”, meldt Luc Op de Beeck (CD&V), schepen van Economie in Turnhout, aan de krant. “Met deze reglementering willen we sociale drama’s voorkomen. Het is niet onze bedoeling om de markt te verstoren, maar we kunnen niet toelaten dat supermarkten elkaar kapotconcurreren. De supermarkten en winkels die hier zijn, moeten de kans krijgen om te overleven.”