In de reportage “De prijs van goedkoop eten” van 11 september belichtte het Canvasprogramma Panorama de druk die retailers op producenten uitoefenen om zo goedkoop mogelijk te leveren. De teneur is dat warenhuisketens hun macht misbruiken, maar uiteindelijk de vraag van de consument volgen.
De Belgische consument koopt massaal zijn voeding in de supermarkt. De drie grote ketens (Carrefour, Delhaize, Colruyt) hebben samen een marktaandeel van 70%, en dat wordt alleen maar groter door het verdwijnen van kruideniers, bakkers en slagers, klinkt het in de reportage. De focus ligt bij alle retailers sinds een aantal jaren op lage prijzen. Het succes van hard discounters zoals Aldi en Lidl, en een hevigere concurrentie hebben tot een prijzenoorlog tussen de retailers geleid. Maar wie betaalt de prijs voor die lagere prijzen? Panorama komt tot de conclusie dat dat de leverancier-producent is.
Zo getuigt de CEO van een voedingsbedrijf anoniem dat ze jaar na jaar haar prijzen moest laten zakken, en hoe ze daar machteloos tegenover stond. De retailers hebben te veel macht en ze maken misbruik van die sterke positie, klinkt het.
“Men is gegaan van een samenwerking met leveranciers naar een verhouding die vee meer op macht gebaseerd is. Van verkooporganisatie, naar inkooporganisatie”, zegt voormalige CEO van Delhaize Arthur Goethals in de reportage.
De prijzenslag tussen de ketens heeft er vervolgens voor gezorgd dat ze die macht gebruiken om hun producten zo goedkoop mogelijk aan te kunnen bieden aan de consument. Gevolg: een “genadeloze druk op wie aan het begin van de keten staat”. Ook het introductiegeld dat leveranciers moeten betalen om in de rekken te mogen liggen wordt gehekeld.
Frans Colruyt is de enige CEO van de grote drie distributeurs die voor de camera wou reageren. “Een retailer moet ergens zijn marge halen”, klinkt het. Hij waarschuwt ook voor de gevaren van niet op de prijs te spelen. Dan riskeer je het jezelf uit de markt te prijzen, klinkt het.
Ten koste van kwaliteit
Een prijzenslag zet de marges bij retailers en producenten onder druk, maar uiteindelijk wint de consument, toch? Toch niet, volgens de reportage. De druk op de prijs zou ten koste gaan van de kwaliteit. Door goedkopere vervangingrediënten te gebruiken daalt de kwaliteit immers, met mogelijke gevolgen voor de volksgezondheid. Kijk maar naar het paardenvleesschandaal, of de voedingsvezels die aan gehakt worden toegevoegd.
Ook de keerzijde van de opkomst van de goedkopere huismerken wordt belicht door Panorama. Als de A-merken minder gaan investeren in innovaties (wat we nu al zien) heeft de consument immers minder keuze. “We zijn echt bezig met een rat race to the bottom. Als we zo verder doen gaan we een kwaliteitsderving krijgen die ongezien is”, zegt Luc Ardies (Unizo) in de reportage.