Ongerustheid over de veiligheid en de koopkracht zorgt ervoor dat Belgen hun aankopen uitstellen. Bij gebrek aan een label, en tegengesteld aan het Europese gemiddelde, laten Belgen zich bij een aankoop minder beïnvloeden door hun vertrouwen in een merk. Dat gebrek aan vertrouwen verandert trouwens in wantrouwen wanneer het gaat over het delen van persoonlijke informatie in ruil voor een gepersonaliseerde service. Dat zijn slechts enkele conclusies van het Observatorium voor Consumptie Cetelem in 2017.
Jarenlang stond België, van alle landen die meededen aan het onderzoek van Cetelem, het meest optimistisch tegenover de economie. Die tijd lijkt voorbij te zijn, zelfs al geven Belgen hun persoonlijke situatie en die van hun land een hogere score dan het Europese gemiddelde.
Optimisme keert terug
Belgen gaven de economie in ons land vorig jaar een score van 5,5/10, een stijging ten opzichte van 2016 (5,1). Over hun persoonlijke situatie waren ze dan weer iets positiever. Die kreeg namelijk een score van 6,2/10, en daarmee evenaart het de score uit 2016. Beide scores liggen boven het Europees gemiddelde dat 4,9 voor de situatie in het eigen land en 5,5 voor de eigen situatie bedraagt.
Negatief beeld van de koopkracht
Op het vlak van consumptie, zien Belgen hun uitgaven het komende jaar toenemen met 4% ten opzichte van 2016. Daarnaast wil 37% van de Belgen in de toekomst meer sparen geld sparen, een lichte daling ten opzichte van 2016 (-4%). Hoewel Belgen meer willen uitgeven, zijn ze vrij pessimistisch als het gaat over de groeimarges van de Belgische economie. Zo geeft 49% aan dat de koopkracht het afgelopen jaar gedaald is, in tegenstelling tot 12% dat wel positief tegenover de Belgische economie stond. Een van de hoogste cijfers als je kijkt naar het Europese gemiddelde (37%), aldus de studie.
49% van de Belgen is ongerust over economie
Belgen verliezen steeds meer vertrouwen in de Belgische economie. Zo geeft 32% aan onzeker te zijn, is 37% wantrouwig en is maar liefst 49% bezorgd over de economische situatie. Dat is een opmerkelijke vaststelling, aangezien België op dit vlak beduidend hoger scoort dan het Europese gemiddelde. Daar bedroegen de aantallen respectievelijk: 26%, 35% en 34%.
Toch blijken er enkele duidelijke redenen te zijn voor die bezorgdheid. Zo vormen de huidige migratie- (77%) en hervormingsproblemen (75%) een belangrijke factor. Daarnaast spelen ook het gezondheidssysteem (75%), het milieu (74%) en de economische situatie een rol. Al blijkt dat ook een gebrek aan vertrouwen in politici en de media doorslaggevende factoren zijn. Zo geeft slechts 11% van de Belgen aan vertrouwen te hebben in de politiek. Op het vlak van vertrouwen in de media is België de koploper (36%) binnen de Europese Unie.
Dat het pessimisme diep in ons zit vastgeroest, blijkt uit onze negatieve toekomstgedachten. Maar liefst 53% van de Belgen denkt dat de economische situatie zich in de komende twee jaar zal verslechteren. Daarmee scoort België iets hoger dan het Europese gemiddelde (45%). Daarnaast maakt 39% van onze landgenoten zich zorgen over de toekomst van zijn kinderen.
Te weinig vertrouwen hindert de consumptie
Op het vlak van budgetbeheer blijkt duidelijk dat Europeanen zich zorgen maken over de economie. 59% van alle ondervraagden geeft aan dat ze te weinig geld hebben en dat ze daarom minder uitgeven. 45% geeft dan weer aan dat ze hun geld liever sparen voor moeilijke tijden. Het gebrek aan vertrouwen in de toekomst en de manier waarop de situatie in hun land evolueert, maakt dat Europeanen minder geld uitgeven.
Als we naar België kijken, blijkt 52% te weinig middelen te hebben om producten te kopen, 49% geeft aan liever te sparen en 32% heeft niet genoeg vertrouwen in de toekomst.
Veel Europeanen twijfelen om producten te kopen
Maar mocht men nu toch een product boven de 500 euro kopen, waarmee houden consumenten dan rekening mee? 90% van de Europeanen vergelijkt de prijzen, 85% wil meer tijd om na te denken, 79% vraagt een offerte aan of twijfelt om het product te kopen, en 31% stelt de aankoop zelfs uit. Dat laatste cijfer neemt in België zelfs toe tot 50% en dat is erg verontrustend.
“Merken blijven de rots in de branding”
“In een onzeker economisch en sociaal klimaat, blijven merken de rots in de branding voor veel Europeanen,” aldus Cetelem. Iets wat door de Belgen bevestigt wordt (46%). Daarbij zijn het vooral bedrijven in de technologie- en sportsector zoals Samsung (17%), Adidas (8%) en Sony (7%) die het meeste vertrouwen krijgen. Opmerkelijk is dat slechts 39% van de Belgen een onverwachte aankoop heeft gedaan omdat hij vertrouwen had in een merk, in tegenstelling tot 51% bij andere Europeanen. De aankoop van Belgen wordt dus minder beïnvloed door de vertrouwdheid met een merk dan bij andere Europeanen.
“Om de aandacht te trekken en het vertrouwen van klanten te waarborgen, kunnen merken best niet bluffen of loze beloftes maken. Ze moeten daarentegen wel rationeel communiceren en bewijzen dat hun uitspraken kloppen”, klinkt het bij Cetelem. Het vertrouwen van Belgen in merken is onder meer afhankelijk van kwaliteitsvolle producten of een kwaliteitsvolle service (82%), een positief imago (50%) en een eerdere ervaring met het merk (50%). Reclame is daarentegen minder belangrijk.
Hoewel Belgen wel vertrouwen op merken, zijn ze niet bereid (36%) om persoonlijke informatie te ruilen voor een gepersonaliseerde service, in tegenstelling tot andere Europeanen (44%). Belgen hechten met andere woorden veel belang aan hun privacy.
Tot slot kan vertrouwen in een merk een aankoop zowel positief als negatief beïnvloeden, klinkt het. Zo’n 62% van de Belgen geeft aan meer te willen betalen voor een merk dat ze vertrouwen, in vergelijking met 67% van de Europeanen. In het andere geval durft 56% van de Belgen een aankoop ook afbreken als hij het merkt niet vertrouwt, in tegenstelling tot 58% van de Europeanen.
Invloed van anderen
Bij het vertrouwen in een merk, speelt niet alleen het merk zelf een belangrijke rol. Ook advies van anderen kan consumenten overtuigen om een product al dan niet te kopen. Zo wordt 87% van de Europeanen beïnvloed door hun naasten, 70% door vakbladen, 63% door ratings en meningen op het internet, en 60% door websites. Daarnaast spelen verkopers in winkels ook een cruciale rol. 50% van de ondervraagden hecht belang aan hun mening en maar liefst 60% geeft aan dat ze hun aankoop willen afbreken, als ze de verkoper niet vertrouwen. De juiste verkopers inzetten die het nodige vertrouwen kunnen opwekken, is dus de boodschap.
Er lijkt een einde te komen aan de tijden waarin consumenten nog vertrouwden op één mening. Tegenwoordig kiezen klanten steeds meer voor een cross-channel aanpak, waarbij ze verschillende meningen verzamelen zodat ze met meer vertrouwen een product kunnen kopen.
Showrooming boost het vertrouwen
“Klanten zijn niet bang om te winkelen, verre van zelfs. Door de winkels te bezoeken, kunnen ze hun vertrouwen testen,” aldus Cetelem. 60% van de ondervraagden doet aan showrooming om zichzelf gerust te stellen voordat ze een product kopen. Daarnaast schuimen ze het internet af op zoek naar redenen die hun overtuigen om hun aankoop te voltooien. Daarbij gaat het onder meer om een betrouwbare beschrijving van het product (74%), de naleving van levertijden (74%) en kwaliteitsvolle na-verkoopservice.
Ook kwaliteitslabels en certificaten zorgen voor het nodige vertrouwen bij de consument. Europeanen zullen namelijk sneller overgaan tot een aankoop, als het product een kwaliteitslabel (68%) of certificaat (73%) heeft. In België loopt dat percentage zelfs op tot 81% voor beide.
Collaboratieve economie
De collaboratieve economie, of deeleconomie, heeft zich sinds de komst van het internet opgeworpen als belangrijk retailkanaal. Uit het onderzoek blijkt dat 84% van de Europeanen samen met andere consumenten producten koopt of verkoopt (44%), producten en diensten uitwisselt (32%), een huis of appartement huurt (16%) en carpoolt (14%).Uit de enquête blijkt dat mensen steeds meer vertrouwen krijgen in consumptiemodellen die de nadruk leggen op directe interactie tussen consumenten. Dat lijkt ook bij de Belgen het geval. Hoewel ze, in tegenstelling tot het Europese gemiddelde, nog maar weinig deelnemen aan de collaboratieve economie, neemt hun vertrouwen de laatste tijd wel stilletjesaan toe op het vlak van huis- of appartementenverhuur (bijvoorbeeld via Airbnb) en carpoolen (Blablacar).
Mensen onder 35 zorgen voor meer vertrouwen in de economie
Mensen onder de 35 vormen een belangrijke groep om het vertrouwen in de economie te herstellen. Zo zijn ze minder ongerust, bedroefd of boos dan oudere generaties. “Hoewel de kloof niet groot is (geluk: 23% voor 18 tot 35-jarigen vs. gemiddeld 18%; wantrouwen: 31% vs. gemiddeld 35%; moed: 13% vs. gemiddeld 10%), verwacht men van een jongere generatie meer energie en hoop voor de toekomst. Maar aangezien die generatie vaak beschreven wordt als een vergeten generatie, die enkel de crisis heeft meegemaakt en wiens toekomst altijd beschreven wordt met beangstigende termen (milieuverwoesting, geopolitieke crisis, permanente economische stagnatie, enzo.), zijn hun getuigenissen erg verrassend", klinkt het bij Cetelem.
Aangezien de jongere generatie opgegroeid is met nieuwe media, zijn ze niet bang om die te gebruiken. 1 op de 2 geeft aan vertrouwen te hebben in het internet (vs. gemiddeld 40% en 35% van de 50 tot 75-jarigen), en 36% in sociale media (vs. gemiddeld 31% en 27% voor de 50 tot 75-jarigen). “Er is echter geen sprake van een blind vertrouwen, dat is een teken van maturiteit en realisme tegenover de digitale economie”, aldus Cetelem. Jonge mensen blijken even ongerust te zijn dan de gemiddelde Europeaan als het gaat over het online verspreiden van hun persoonlijke informatie (64%). Ze zijn wel iets meer bereid om persoonlijke informatie in te ruilen voor een gepersonaliseerde service (50% vs. gemiddeld 44% en 38% van de 50 tot 75-jarigen).
Op het vlak van economie en financiën profiteren jongere mensen van hun intrede in de professionele wereld. Hun lonen en inkomsten blijven stijgen, wat meteen ook een van hun belangrijkste prioriteiten is. Dat betekent echter niet dat ze zonder nadenken hun geld uitgeven. Zo willen ze niet alleen geld uitgeven, maar ook geld sparen voor mochten er moeilijke tijden aanbreken. Het sparen is dan ook de voornaamste reden waarom de jongere generatie minder geld uitgeeft. Daarnaast geven Europeanen jonger dan 35 ook aan dat vertrouwen in familie (90%) en vrienden (86%) een belangrijke rol speelt bij hun economische visie. Intieme kringen worden namelijk gezien als een belangrijke steun waar ze op terug kunnen vallen.