De Belgische consument kocht in 2016 evenveel verse groenten dan het jaar ervoor en iets minder vers fruit dan in 2015. Toch gaf hij door prijsstijgingen meer uit aan beide categorieën. Dat blijkt uit een consumentenonderzoek bij 5.000 gezinnen door GfK, in opdracht van VLAM.
Stabiel thuisverbruik voor groenten
De gemiddelde Belg kocht in 2016, net als in 2015, 39,1 kg verse groenten. Daarmee blijft het thuisverbruik van verse groenten al een aantal jaren op nagenoeg hetzelfde peil. Door een stijging van de gemiddelde prijs van 2,36 euro per kg in 2015 naar 2,44 euro in 2016 noteert GfK wel een stijging in de besteding met 3,4% tot 95,40 euro per capita.
“De prijzen van fruit en groenten zijn nog niet klaar om te dalen. De vooruitzichten voor de oogst van 2017 zien er niet goed uit, noch voor de lokale producten (vooral kersen, appelen, peren), noch voor bepaalde exotische producten zoals vanille. Het paradoxale is dat zelfs een prijsverhoging van 10% in de huidige context geen hogere inkomsten voor de landbouwers betekent. De reden: een groot deel van de brutomarges worden opgeslorpt door de kostprijs van grondstoffen. Om 1 voedingscalorie te produceren is er in de landbouw zijn er 10 petrochemische calorieën nodig (meststof, verwarming, transport): het geeft te denken over ons huidige en toekomstige systeem”, zegt Pierre-Alexandre Billiet, retailexpert bij Gondola.
Nagenoeg alle Belgische gezinnen kopen verse groenten. Ze doen dit gemiddeld 58 keer per jaar. Vlamingen en gezinnen uit de hogere sociale groep kopen in verhouding meer verse groenten dan Walen en gezinnen uit de middelste en lagere sociale groep. Binnen het verse groentesegment stijgen de voorverpakte verwerkte groenten verder door van 3,3 kg per capita in 2015 naar 3,6 kg in 2016. Hiermee namen ze in 2016 een aandeel van 9% in volume en 16% in bestedingen in.
Licht dalend thuisverbruik van fruit
De Belg kocht in het afgelopen jaar iets minder vers fruit dan in 2015. Het thuisverbruik van daalde van 47 kg per capita tot 46,6 kg per capita in 2016, goed voor een daling van 0,9%. Na een stabilisatie in 2015 zet fruit dus zijn dalende trend van de afgelopen jaren verder. Net als bij groenten, stijgt door een hogere gemiddelde prijs de fruitbesteding wel van 111,8 euro per capita in 2015 naar 116,7 euro in 2016 (+4,4%). Een gemiddeld Belgisch gezin koopt 51 keer per jaar fruit. Vlaamse huishoudens zijn grotere fruitkopers dan Waalse en oudere huishoudens grotere dan jongere.
Tomaat populairste groente
De tomaat blijft de koploper binnen het groenteassortiment met een thuisverbruik van 6,0 kg per capita, gevolgd door wortelen met 5,8 kg per capita en ajuin met 4,4 kg per capita. Binnen het tomatensegment winnen vooral de kerstomaten aandeel ten koste van de gewone tomaten. In waarde zijn kerstomaten ondertussen zelfs het belangrijkste segment geworden binnen de tomatenrayon. De belangrijkste stijgers in 2016 waren diverse slasoorten (andere dan kropsla; met rucola op kop), courgettes, spinazie en aubergines. Bij de dalers noteren we o.a. kropsla en bloemkool.
De Vlaming neigt in verhouding eerder naar paprika, prei, champignons, broccoli, bloemkool, spruitjes en spinazie, terwijl de Waal in verhouding eerder kiest voor ajuin, witloof, courgette, sla, sjalot, andijvie en aubergine. De Brusselaar springt er bovenuit voor tomaten, komkommer en princessenboontjes. Groentesoorten die eerder in de smaak vallen bij jongere gezinnen zijn tomaten, wortelen, paprika, courgette, champignons, komkommer, aubergine en diverse slasoorten. Oudere gezinnen kiezen daarentegen in verhouding eerder voor witloof, prei, koolsoorten, kropsla, selder, sjalot en asperges.
Appel koploper binnen fruit
De appel bleef in 2016 de fruitsoort met het hoogste thuisverbruik (8,4 kg per capita), gevolgd door bananen met 7,5 kg per capita en sinaasappelen met 7,3 kg. Het thuisverbruik van appelen kent wel een jaarlijkse daling waardoor ze hun volumeaandeel binnen de fruitkorf zien dalen van 21% in 2008 naar 18% in 2016. Ook sinaasappelen, peren en pompelmoezen verliezen aandeel. Enkele stijgers zijn meloenen en enkele kleinere fruitsoorten zoals frambozen, blauwe bosbessen en vijgen. Jonge huishoudens kiezen eerder voor appelen, bananen en meloenen. Oudere huishoudens neigen eerder naar sinaasappelen, peren, perziken, nectarines, …
Binnen de appelrayon is Jonagold de koploper met een volumeaandeel van 42%. Het thuisverbruik van Jonagold kent wel een jaarlijkse daling. In 2008 kocht de gemiddelde Belg nog 5,4 kg Jonagold, terwijl dit in 2016 nog 3,6 kg per capita was. Pink Lady is de afgelopen 8 jaar de belangrijkste groeier en is de 2de belangrijkste appelsoort geworden, met een thuisverbruik van 0,9 kg per capita. In 2016 kende Pink Lady wel een lichte terugval. Dé stijger in 2016 was Braeburn (van 0,2 naar 0,4 kg per capita).
Supermarkt blijft marktleider
Bijna de helft (49%) van het aangekochte volume verse groenten en vers fruit passeerde in 2016 bij DIS 1 (hypermarkten en grotere supermarkten) langs de kassa. Dit is 0,5 procentpunt hoger dan in 2015. Hard discount (Aldi en Lidl) heeft een volumeaandeel van 24%. Na een jaarlijkse stijging tussen 2010 en 2015 voor hard discount, noteerde GfK in 2016 een stabilisatie. Ook de buurtsupermarkten bleven stabiel op 14% volumeaandeel. De supermarkten haalden in 2016 dus samen een aandeel van 87%. Verse groenten en vers fruit worden steeds meer supermarktproducten ten koste van de markten, groentewinkels en rechtstreekse aankoop.