In Nederland gaan er steeds meer stemmen op om een einde te maken aan de ‘next day’ leveringen in de e-commerce. Die leveringen zorgen voor uitzichtloze situaties in distributiecentra. Nachtwerk neemt immers onrustwekkende proporties aan en de arbeidsvoorwaarden verslechteren aan een aanzienlijk tempo.
Een tv-uitzending van NOS over nachtwerk eind april liet de bom in Nederland ontploffen. Aan het woord waren interimbureaus, vakbonden, economen en werknemers van logistieke centra, die te kennen gaven dat 'next day’ leveringen enkel zorgen voor onregelmatige uren, toegenomen vermoeidheid en te lagen lonen.
Volgens het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS, zijn er zo’n 732.000 nachtwerkers in Nederland. De toegenomen vraag werd vooral vastgesteld in e-fulfilmentcentra waar online bestellingen behandeld, ingepakt en verzonden worden. De afgelopen twee jaar is het aantal werknemers binnen de distributiecentra met 80% gestegen, waarvan een groot aantal nachtwerkers. Die jobs worden vaak ingevuld door studenten en Oost-Europese werkkrachten, die als gedetacheerde werknemers voor interimbureaus in Oost-Europa werken.
“De meerderheid van deze duizenden nachtwerkers blijkt te werken als oproepkracht zonder een vast dienstverband, zonder verzekering, pensioenopbouw en vaste werktijden”, vertelt Bernard van Praag, hoogleraar Economie aan de universiteit van Amsterdam, in een interview met De Volkskrant, waarbij hij het niet nalaat om kritiek te uiten om nachtwerk. “Ook voor studenten lijkt me een dergelijke bijbaan niet gunstig voor hun studieresultaten en tijdig afstuderen”, voegt hij er nog aan toe.
Overmorgen
Van Praag vergelijkt de arbeidsvoorwaarden in de distributiecentra met die uit de 19e eeuw. “Wanneer ik mijn bestelling niet morgen krijg maar overmorgen, is er meestal geen enkel probleem. Aan deze beschamende en mensonterende situatie moeten wij niet willen meewerken; het is een uitwas van de vrije marktwerking. Kunnen wij er wat aan doen? Het antwoord is ja. Wij zouden in de Arbeidstijdenwet deze vorm van onnodige nachtarbeid kunnen verbieden. Wanneer hierdoor voor de webwinkels een gelijk speelveld wordt geschapen, zal hierop geen concurrentie meer kunnen plaats vinden”, vertelt hij in De Volkskrant. Hij bevestigt wel dat de Nederlandse webshops vaak concurreren met buitenlandse webshops. “De oplossing zal dus op Europees niveau moeten worden nagestreefd”. Al moeten er dan wel uitzonderingen gemaakt worden voor dringende bestellingen zoals medicijnen. In zo’n geval is een uitzonderlijk expres-tarief geoorloofd.
“Er zal natuurlijk altijd nachtarbeid nodig zijn, bijvoorbeeld voor de belevering van supermarkten, maar laten we deze nachtarbeid voor webwinkels die geen enkel maatschappelijke meerwaarde geeft afschaffen”, besluit van Praag.
Reacties
In een land waar handelaars van ‘next day’ leveringen een krachtig wapen tegen de concurrentie hebben gemaakt, lokt het pleidooi van de hoogleraar natuurlijk de nodige reacties uit. Zo vrezen verschillende Nederlandse handelaars dat ze anders nog moeilijker kunnen concurreren met e-commercereuzen als Amazon of Zalando. Al is hun vrees niet ongegrond: Zalando heeft namelijk Nederland boven België gekozen omdat daar gedetacheerde arbeiders ’s nachts kunnen worden ingezet.
Opties
Op Twitter wordt er vooral negatief gereageerd op de afschaffing van nachtwerk. Al vinden verschillende consumenten wel dat er een knop zou moeten bestaan om aan te geven of een bestelling al dan niet dringend is, anders zou de bestelling evengoed met een dag vertraging geleverd kunnen worden.
Anderzijds gaan er ook stemmen op om webshops te verplichten klanten te laten kiezen of hun bestelling 's nachts wordt voorbereid. Deze optie komt de handelaars bovendien ten goede, omdat leveringen daardoor goedkoper worden.